KINH DOANH ĐA CẤP DƯỚI GÓC NHÌN PHÁP LUẬT

Đăng bởi : Nguyễn Duy . Ngày : 2020-07-24 07:33:58

Trong suốt thời gian vừa qua chắc hẳn nhiều người đã nghe nói đến thuật ngữ “kinh doanh đa cấp” (multi-level marketing) hoặc kinh doanh theo mạng (network marketing), hay có khi đã từng được mời hoặc đã tham gia một mạng lưới tiếp thị sản phẩm “bán hàng đa cấp”. Thế nhưng không phải ai cũng biết bản chất kinh doanh đa cấp là gì. Trên thực tế hiện nay có rất nhiều ý kiến xung quanh việc kinh doanh đa cấp và trong đó có không ít băn khoăn rằng: Liệu rằng kinh doanh có vi phạm pháp luật hay không? Kinh doanh đa cấp là gì? Và liệu bán hàng đa cấp có vi phạm pháp luật không? Bài viết sau đây sẽ luận giải một số thắc mắc nêu trên để mọi người cùng chia sẽ và tham khảo.

1. Khái niệm

Ở Việt Nam, bán hàng đa cấp là một khái niệm mới và lần đầu tiên được chính thức ghi nhận trong Luật Cạnh tranh năm 2004. Trước đó, kiểu kinh doanh này thường được gọi dưới tên là “truyền tiêu đa cấp”, “kinh doanh theo mạng”, “tiếp thị đa tầng”. Trên thế giới phương thức này thường được sử dụng dưới tên gọi “kinh doanh đa cấp” (Multi – Level – Marketing), đây là phương thức tiêu thụ sản phẩm do nhà hóa học người Mỹ Karl Ranborg (1887 – 1973) sáng tạo ra trong khoảng thời gian từ năm 1927 đến năm 1934.

Pháp luật Việt Nam đã không định nghĩa trực tiếp bán hàng đa cấp là gì mà thay vào đó là đưa ra các điều kiện, các yêu cầu đáp ứng phương thức tiếp thị bán lẻ hàng hóa, để xác định ranh giới “chân chính” hay “bất chính”, tức là xác định tính hợp pháp hay bất hợp pháp của hoạt động bán hàng này.

Dựa trên các điều kiện đã được pháp luật quy định có thể định nghĩa bán hàng đa cấp như sau: Bán hàng đa cấp là một phương thức bán hàng trực tiếp, theo đó doanh nghiệp bán hàng hoá thông qua mạng lưới những người tham gia ở nhiều cấp, nhiều nhánh khác nhau, trong đó người tham gia sẽ nhận được tiền hoa hồng, tiền thưởng và/hoặc lợi ích kinh tế khác từ kết quả bán hàng của mình và của người tham gia khác do mình tổ chức ra và được doanh nghiệp chấp nhận.

2. Đặc điểm

• Bán hàng đa cấp là phương thức tiếp thị để bán lẻ hàng hóa thông qua mạng lưới tiếp thị doanh nghiệp tổ chức. Việc thiết lập các mối quan hệ mua bán sản phẩm trực tiếp với người tiêu dùng mà không tốn các khoản phí đầu tư cơ sở hạ tầng , hệ thống cửa hàng bán lẻ, đồng thời vẫn đảm bảo  duy trì các hoạt động của kinh doanh đa cấp không trái với các quy định về pháp luật. Việc mua bán qua người quen còn đảm bảo cho người mua được mua hàng từ nhà sản xuất chính, tránh những rủi ro có thể phát sinh trong quá trình phân phối như hàng giả, hàng kém chất lượng, giá cả không trung thực.
• Trong hoạt động của mình, nhà phân phối thực hiện việc giới thiệu và bán hàng hóa trực tiếp cho người tiêu dùng mà không qua một cửa hàng hay đai lý nào cả. Hoạt động của hệ thống đa cấp được tổ chức thành mạng lưới nhiều cấp, cấp dưới luôn có người tham gia nhiều hơn cấp trên. Trong quan hệ nội bộ của một mạng lưới, người tham gia ở cấp trên có vai trò tổ chức và điều hành hoạt động của những người trong mạng lưới cấp dưới mình. Như vậy phương thức kinh doanh này đã tạo ra một hệ thống phân phối theo hình tháp.
• Khoản lợi nhuận hoa hồng của các nhà phân phối ( đại lý ) sẽ phụ thuộc và khoản tiền chênh lệch giá trị khi họ lấy hàng hóa từ doanh nghiệp với giá sỉ và bán ra với giá lẻ đã được công ty ấn định. Và số hoa hồng trích từ phần trăm hoa hồng của những người tham gia ở cấp dưới do mình xây dựng nên.

3. Kinh doanh đa cấp bất chính

Luật Cạnh tranh cấm doanh nghiệp thực hiện các hành vi bán hàng đa cấp nhằm thu lợi bất chính từ việc tuyển dụng người tham gia mạng lưới đa cấp như sau:

Thứ nhất, hành vi yêu cầu người muốn tham gia phải đặt cọc, phải mua số lượng hàng hoá ban đầu hoặc phải trả một khoản tiền để được quyền tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp.

Thứ hai, không cam kết mua lại với mức giá ít nhất là 90% giá hàng hoá đã bán cho người tham gia để bán lại.

Thứ ba, cho người tham gia nhận tiền hoa hồng, tiền thưởng, lợi ích kinh tế khác chủ yếu từ việc dụ dỗ người khác tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp.

Thứ tư, cung cấp thông tin gian dối về lợi ích của bên tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp, thông tin sai lệch về tính chất, công dụng của hàng hoá để dụ dỗ người khác tham gia.

Như vậy, nhìn vào bản chất thuần túy của hình thức kinh doanh này thì bán hàng đa cấp không hề vi phạm pháp luật hay xấu xa như nhiều người vẫn nghĩ mà còn có những ưu thế nhất định như một sự sáng tạo trong nghệ thuật bán hàng, là cầu nối giữa nhà sản xuất với người tiêu dùng, đem lại lợi ích kinh tế vô cùng lớn cho doanh nghiệp. Bởi lẽ, thay vì phải bỏ tiền ra marketing và quảng cáo thì nhà sản xuất “lại quả” (chuyển lại) cho người tiêu dùng, khi họ mua hàng hoặc giới thiệu được người khác mua hàng. Tuy nhiên, hiện nay việc bán hàng đa cấp đã bị biến tướng thành bán hàng đa cấp bất chính với nhiều hình thức tiếp thị lừa đảo khác nhau. Các công ty đa cấp thường đánh vào tâm lý muốn kiếm tiền nhanh, ham làm giàu, không cần trình độ bằng cấp, làm ít thu lợi nhiều... khiến nhiều người bị cuốn vào vòng xoáy kiếm tiền do đó dễ bị lợi dụng để bán hàng đa cấp bất chính, đồng thời nạn nhân của hình thức bán hàng này phải gánh chịu những hậu quả không nhỏ cả về kinh tế và uy tín cá nhân... Vì vậy, mỗi người cần phải tỉnh táo và cảnh giác trước những thông tin được đưa ra như các thông tin liên quan đến hàng hóa, công dụng của sản phẩm, về lợi ích khi tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp và cần lưu ý một số dấu hiệu ban đầu để nhận biết một doanh nghiệp bán hàng đa cấp bất chính.

TIN CHUYÊN MỤC LIÊN QUAN